Böcek Sokması Nedir?

Böcek sokması ya da ısırması, karınca, bal arısı, yaban arısı, eşek arısı, sivrisinek, kene, örümcek, pire, çıyan, akrep, yılan tarafından kişinin derisine zehir enjekte edilmesi ya da iğne bırakılması veya ısırılması olarak tanımlanıyor.

Böcek sokması ya da ısırması, çoğunlukla tehlike karşısında savunmaya geçen böceklerin ya da hayvanların neden olduğu durumdur. Ancak kene, sivrisinek gibi böceklerin amacı deriyi ısırarak kandan beslenmektir. Bu tür sokmaların sonucunda deride kaşıntılı, kızarmış, papül olarak adlandırılan kabarcıklar oluşur.

Tıbbi Müdahale Gerektiren Belirtiler Nelerdir?

Böcek sokmasının tedavi aşamasında, olayın oluş biçimi önem kazanır. Hangi böcek soktu, kaç taneydi, nereden soktu gibi sorular tedavi şeklinin ve süresinin belirlenmesini sağlar. Sivrisinek sokması evde uygulanacak bazı yöntemlerle tedavi edilebilirken, kene yapışması da denen kene sokmasında bir hastanenin acil servisine başvurmakta yarar vardır.

Böcek sokmalarında genellikle kızarma, kaşıntı, hafif şişlik, hafif acı gibi belirtiler görülebilir. Ancak sokulan bölgede morarma, geçmeyen ağrı varsa, bulantı, kusma, ishal gibi belirtiler eşlik ediyorsa, nefes darlığı, kaslarda spazm, bilinç kaybı, kalpte ritim bozukluğu, bilinç kaybı, yüksek ateş, titreme, vücutta ödem oluşumu gözleniyorsa mutlaka bir sağlık kuruluşu ya da sağlık ekibince tıbbi müdahale edilmesi gerekir.

Bölgenin Dezenfekte Edilmesi

Böcek sokması sonrasında, evde temel tedavi yöntemlerini uygulamadan önce, sokulan bölgeyi soğuk suyun altına tutmak hem semptomları rahatlatır hem de olası enfeksiyona ilk elden engel olmaya yardımcı olabilir. Bitkisel bir sabunla, bölgeyi tahriş etmeden yaklaşık 30 (otuz) saniye kadar yıkanmalıdır. Elbette arı sokmasında iğnenin çıkarılmış olması gereklidir.

Sağlık kuruluşuna müracaat edildiğinde, böcek sokma hikâyesine göre gerekli ilk müdahale yapılacaktır. Bu böceğin deri üzerinde kalan parçasını çıkarmak, anaflaktik bir durum varsa adrenalin iğnesi yapmak ve sokulan bölgeyi dezenfekte etmek ilk işlemler arasında yer alır. Tabiidir ki böcek sokması ya da ısırması sonrasında acil müdahale edilmesi gereken başka bir tablo var ise, işlem sıralamasında öncelikler değişebilir.

İlaç Tedavisi

Böcek sokması vakalarında, olayın hikâyesine ve görülen belirtilere göre ilaç tedavisi uygulanabilir. Bunlar losyon, jel ya da krem gibi cilt üzerinden uygulanan ilaçlar olabileceği gibi, antihistaminik ya da antispazm içerikli enjeksiyonlar da olabilir. Isırık ya da sokma sonucu bulaşan bir enfeksiyon varsa, antibiyotik de verilebilir.

Yine söz konusu olayın hikâye ve belirtilerine göre adrenalin enjeksiyonu, steroid içeren tabletler de tedavinin bir parçası olarak kullanılabilir. Kırım Kongo Kanamalı ateşi hastalığı tespit edilmişse, tedavi sürecine antiviral ilaçlar, kan ve kan türevleri de eklenebilir.

Alerjen Tedavisi

İnsan vücudunda bağışıklık sisteminin çeşitli maddelere karşı tepki oluşturmasına alerji, bu durumu meydana getiren etkene de alerjen denir. Böcek sokmalarında da kimi zaman vücut, sokma ya da ısırma esnasında salgılanan maddelere karşı antikor üretemez ve alerjik tepki verir. Alerjinin şiddetine bağlı olarak, böcek sokmasının sonrasındaki ilk yarım saat ya da birkaç gün içerisinde yoğun kaşıntı, boğazda ve göğüste sıkışma hissi, gözlerde yanma ve kızarma, ciltte kızarıklık ve döküntü, vücudun değişik bölgelerinde ödem, ısırılan bölgede yanma, karıncalanma, uyuşma, ateş, mide bulantısı ya da kusma, kas spazmı, kalpte ritim bozukluğu, bayılma ya da bilinç kaybı gibi belirtiler görülür.

Böcek sokması sonucunda oluşan alerjilerde, sağlık kuruluşuna başvuran kişinin gösterdiği belirtilere bağlı olarak acil ilk müdahaleleri yapılacaktır. Ardından sokma olayının ve kişinin tıbbi hikâyesine göre değişen ölçülerde antihistaminik ilaç tedavisi başlanır. Bu süreçte oksijen ve sıvı verilmesi, tabloya göre farklı ilaçların enjekte edilmesi gerekebilir.

Uzun süreli alerjen tedavisinde, venom immünoterapi (zehre karşı bağışıklık sağlanmasını amaçlayan tedavi) uygulanabilir. Bunun amacı, kişinin zehirlere karşı duyarlılığını azaltmak ve uzun vadede nüfusun alerjenlere karşı göstereceği reaksiyonu azaltmaya çalışmaktır. Kişiye düşük dozlarda zehir verilerek, alanında uzman bir hekim tarafından uygulanır.

Fizik Muayene

Böcek sokması ya da ısırmasının neden kaynaklandığı belli değilse, kişinin hangi böcek tarafından kaç defa ısırıldığı ya da sokulduğu fizik muayene sonucu tespit edilebilir. Böcek sokması tedavisinin verimli sonuç verebilmesi için, belirtilerin yanı sıra kaynağının da bilinmesi gereklidir. Yine solunum, nabız, kalp atışı gibi temel hayati belirtiler fiziki muayene ile kontrol edilir.

Tetkikler

Kişiyi ısıran ya da sokan böceğin türüne ve sayısına bağlı olarak, kişide enfeksiyon, alerjik reaksiyon görülebilir. Böcek sokması tedavisi sürecinde de, enfeksiyonun durumu, niteliği, alerjik reaksiyonun düzeyinin tespit edilebilmesi için fizik muayenenin ardından, kan ve idrar tahlili yapılabilir.

Tedavi Süresi ve İyileşme

Böcek sokması tedavisi, kaynağına bağlı olarak seçilir ve sürdürülür. Evdeki uygulamalar ile tedavi edilen ve hafif diye tabir edilebilecek durumlarda, genellikle iyileşme süresi bir haftayı aşmaz. Tedavi süresi de semptomların geçmesi ile bağlantılıdır.

Alerjik reaksiyon belirtilerinin görüldüğü, zehirlenme ya da enfeksiyon tablosunun eşlik ettiği böcek sokması tedavilerinin süreci ve iyileşme süresi tamamen kişiye özgüdür. Kişinin genel sağlık yapısına, bağışıklık sisteminin durumuna, yaşına göre değişkenlik gösterir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Böcek sokması tedavisi sonrasında, istirahat etmek önemlidir. Özellikle de sağlık kuruluşunda görülen tedavilerin ardından. Eğer daha önce bilinmeyen alerjik reaksiyon ortaya çıktı ise, yeniden aynı duruma maruz kalmak hayati tehlikeye neden olabilir. Bu yüzden dikkatli olmak ve yeni bir böcek sokmasına ya da ısırmasına maruz kalmamaya özen göstermek gerekir.

Bunun dışında enfeksiyon veya bulaşıcı hastalık kapmamak için gündelik yaşamda ya da açık alan etkinlikleri, çiftlik gibi yerlerde olabildiğince böcek sokmasından kaçınmalıdır.

Böcek sokması tedavisi için hangi bölüme muayene olmak gerekiyor?

Böcek sokması tedavisinde, olayın kaynağına ve kişinin gösterdiği belirtilere göre öncelikle acil servise başvurmak yerinde olacaktır. Acil belirtiler yok ise dermatoloji (cildiye) ya da iç hastalıkları (dahiliye) bölümüne gidilebilir. Kene yapışması gibi bir durumda enfeksiyon bölümü ya da klinik mikrobiyoloji doktoru ilgilenecektir.

Böcek sokması için kullanılan tedavi yöntemleri nelerdir?

Böcek sokması tedavisi, sokan ya da ısıran böceğin türüne, sayısına ve kişide kaşıntı, kızarıklık, sızı dışında görülen göre belirlenip uygulanır. Bu tedavi yöntemleri arasında hafif sokmalar için evde uygulanacak yöntemler ile sağlık kuruluşlarında ilaç, enjeksiyon, oksijen ve sıvı verilmesi gibi yöntemler içeren tedaviler bulunmaktadır.

Böcek sokması durumunda zehrin yayılması nasıl önlenir?

Böceğin soktuğu ya da ısırdığı yerin biraz yukarısı ve aşağısına boğucu sargı uygulanabilir. Arı sokmasında sıkarak ya da zorlayarak iğneyi çıkarmaya çalışmamak gerekir çünkü bu iğnedeki zehir keseciklerinin patlamasına yol açar. Su ve sabun ile bölgeyi yıkamak yardımcı olacaktır.

Böcek sokması ölüme neden olur mu?

Böcek sokması ya da ısırması vakalarında, böceğin zehirli olup olmadığı, birden fazla böceğin ısırması ya da sokmasının söz konusu olup olmadığı, sokan böceğin enfeksiyon ya da bulaşıcı hastalık taşıyıp taşımadığı, ısırma ya sokmanın vücudun hangi bölgesinde oluştuğu ile kişinin bünyesinin alerjik olup olmadığına bağlı olarak hayati tehlike söz konusudur. Böcek sokmasına maruz kalan kişinin yaşı, kalp ya da böbrek sorunlarının olup olmadığı da bu tür vakalarda hayati tehlike yaratabilir.

Kene sokması durumunda müdahale nasıl yapılır?

Kene sokması ki kene yapışması olarak da ifade edilmekte, tehlikeli sonuçlar doğurabilecek bir durumdur. Kenenin deriden parçalanmadan, öldürülmeden çıkarılması önemlidir. Yine yapışan kenenin üzerine alkol, gaz yağı gibi sıvı dökülmemelidir. En sağlıklısı ivedilikle bir sağlık kuruluşuna başvurup, kenenin uzmanlarca çıkarılmasını sağlamaktır.

Sağlık kuruluşuna ulaşılamayacak durumlarda, kene henüz deriye gömülmemişse, bir cımbız yardımıyla baş tarafından tutarak, dikkatlice ve sabit bir kuvvetle çekerek çıkartmak gerekir. Çıkarılan bölgeye antiseptik bir solüsyon sürülebilir. Çıkan keneyi ise çamaşır suyu veya böcek öldürücü ilaçla dolu bir kaba atmalıdır. Kene başı deride gömülü kalırsa, cerrahi yöntemle çıkarılması için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

Böcek sokmasına karşı aşı bulunuyor mu?

Böcek sokmasına karşı aşı mevcut değildir. Ancak tedavi sürecinde, özellikle arı sokmasında hastanede aşı tedavisi uygulanabilir.

Böcek sokması sonrasında enfeksiyon oluşabilir mi?

Böcek sokması sonrasında, vakanın oluşum koşullarına göre enfeksiyon oluşma olasılığı mevcuttur. Sokan ya da ısıran böceğin türü, sokma sonrası bölgenin dezenfekte edilmemesi gibi etkenler enfeksiyona neden olabilir.

Böcek sokması tetanoza neden olur mu?

Ateşli bir hastalık olarak bilinen tetanoza neden olan mikrop, havasız yerlerde de yaşayabilir ve çoğalabilir. Genellikle açık yaralardan bulaşır. Bu mikrobun bulunduğu ortamlarda bulunan böcek ya da arıların sokması ile kişiye tetanos bulaşabilir.

Karın kaslarında sertleşme, ateş, baş ağrısı, aşırı sinirlilik, ses karşı hassasiyet, yutkunma zorluğu tetanos belirtilerindendir. Böcek sokması ya da ısırması sonrasında bu tür belirtiler gözlemlenir ise sağlık kuruluşuna başvurarak durumu paylaşmalıdır.

Doktor izni olmadan krem veya ilaç kullanmak riskli mi?

Böcek sokmasına karşı azı ağrı kesici tabletler ya da kaşıntı giderici krem ve losyonlar kullanılabilir. Kullanma talimatında önerilen dozları aşmamak önemlidir. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, böcek sokmasının seyri, yanında gözlemlenen belirtilerdir. Alerjik bir durum varsa, söz konusu ilaçlar ya da kremler kişiye fayda yerine zarar getirebilir" dedi.