Son günlerde kamuoyunu ilgilendiren bir konuda,Kuşadası Devlet Hastanesi'ne kurulacak olan ve binlerce hastayı ilgilendiren MR yani Manyetik Rezürans Görüntülemeyle ilgili bilgilendirmek istedik.
Peki nedir?,Ne işe yarar,avantajları ve dezavantajları nedir?
Manyetik ve radyo dalgaları kullanır, dolayısıyla direkt grafi ve bilgisayarlı tomografi gibi tetkiklerde kullanılan radyasyonu içermez. Oluşturulan bu görüntüler daha sonra radyolog tarafından bir bilgisayar ekranında değerlendirilir ve raporlanır. Elektronik ortamda iletilebilir, baskı alınabilir veya CD'ye kopyalanabilir.
MR cihaz nasıl çalışır?
MR'da hasta güçlü bir manyetik alan bulunan büyük bir mıknatıs içerisine yerleştirilir ve üzerinde radyofrekans dalgaları rezonans görüntüleme, doktorunuza tanı koymada ve tedaviyi yönlendirmede yardımcı olan, çoğunlukla ön hazırlık gerektirmeyen, ağrısız bir yöntemdir. Manyetik rezonans görüntüleme cihazı organların, yumuşak dokuların, kemiklerin ve diğer tüm iç yapıların görüntülerini oluşturmak için güçlü bir manyetik alan gönderilir.
Radyofrekans dalgaları vücuttaki hidrojen atomu protonlarını uyarır. Uyarılan protonların ortaya çıkardığı sinyaller özel antenlerle toplanır ve yüksek kapasiteli bilgisayarlarda işlenerek vücudun kesitsel görüntülerini oluşturur. Bu şekilde vücut kesimleri farklı planlarda (sağdan sola, önden arkaya, yukarıdan aşağıya) ince kesitler halinde gösterilebilir.
Hangi durumlarda MRG yapılır?
MRG tetkikleri diğer görüntüleme yöntemleri ile iyi değerlendirilemeyen yumuşak doku hastalıklarında son derece yardımcı bir yöntemdir. Özellikle beyin-omurilik, boyunla ilgili hastalıklarda ve kas-iskelet sitemi ile ilişkili hastalıklarda kullanılan en gelişmiş kesitsel görüntüleme yöntemidir. Ayrıca karaciğer, pankreas gibi karın içi organlarda, kalp ve damar hastalıklarında da güvenle kullanılır.
MRG'nin avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Avantajlar
• MRG'de radyasyon yoktur, o yüzden radyasyonun yan etkilerine maruz kalınmaz.
• Vücuttaki beyin, kalp, karaciğer, omurilik, kas gibi yumuşak dokular diğer görüntüleme yöntemlerine göre daha detaylı olarak değerlendirilir.
• MRG ile organların anatomik yapılarının yanında fonksiyonları da incelenir.
• MRG'de kullanılan kontrast maddelerin (yani vücuda damar yolu ile verilen ve hastalıkların daha net olarak değerlendirilmesine olanak tanıyan ilaçların) alerjik yan etkisi riski, röntgen ve bilgisayarlı tomografide kullanılan kontrast maddelerin yan etkisi riskine göre daha azdır.
• MRG, kalp ve kardiovasküler sistem hastalıklarının tanısında hızlı, yan etkisiz bir seçenek oluşturmaktadır.
• MRG, kanser tanısında çok etkili bir inceleme yöntemidir.
Dezavantajlar
• Kalp pili, manyetik alana duyarlı metal tıbbi yardımcı araç bulunan kişilere MRG işlemi mutlaka gerekmedikçe yapılmamalı ve bu hastalar alternatif görüntü yöntemleri ile değerlendirilmelidir.
• Vücutta fark edilmemiş bir metal cisim, güçlü manyetik alandan etkilenerek hastaya zarar verebilir.
• MRG güvenli bir yöntemdir; ancak gebe ve fetus için ne kadar güvenli olduğu konusunda yeteri kadar bilgi olmadığından, gebeliğin ilk 12 haftasında çok gerekmediği sürece kullanılamaz. İkinci ve üçüncü üç aylık dönemde doktorunuz gerekli görürse MRG yapılabilir.
MR GüvenliğiYüksek manyetik alan bulunduğundan, bazı durumlarda MRG yapılması uygun değildir. Aşağıda belirtilen bu durumlardan herhangi birine sahipseniz, bunu çekim öncesi MRG teknikerine bildirmeniz gerekmektedir. Bu durumda MRG çekimi yapılmayabilir veya durumunuza özel teknik kullanılarak yapılabilir.
• Kalp pili
• Nörostimulatörler
• Anevrizma klipsleri
• Yapay kalp kapakları
• Damar grefti veya stenti
• İnsülin pompası gibi ilaç infüzyon seti
• Kohlear implant (İç kulak protezi)
• Metalik implant veya protez
• Bu durumlar dışında kapalı yerde kalma korkunuz (klostrofobi) varsa, metal işlerinde çalıştıysanız , önceden vücudunuza şarapnel ya da kurşun yaralanması olduysa, böbrek hastalığınız varsa, hamileyseniz veya hamilelik şüphesi varsa ve emziriyorsanız bu durumunuzu güvenliğiniz açısından teknikere bildirmelisiniz.
• Daha önceden yaptırdığınız tetkik sırasında gadolinyum içeren MRG kontrast maddesine allerjiniz olduysa da belirtmelisiniz.
Bazı hastalarda işlem sırasında kapalı yer korkusu (klostrofobi) gelişebilir. Bu durumda sakinleştirici ilaç uygulaması yararlı olabilir. Metal, şarapnel ve kurşun parçalarının manyetik alan içinde hareket etmesi ve hastaya zarar vermesi ihtimali vardır.
Böbrek hastalığı normalde MRG tetkikinin yapılmasına engel değildir, ancak kontrast madde verilmesi gerekli olduğunda, kan testleri ile hastanın böbrek fonksiyonunun kontrast maddenin atılımını sağlayacak kadar yeterli olduğundan emin olmak gerekir.
MRG'nin gebe ve fetus için ne kadar güvenli olduğu konusunda yeteri kadar bilgi olmadığından, gebeliğin ilk 12 haftasında çok gerekmediği sürece kullanılmaz. İkinci ve üçüncü üç aylık dönemde doktorunuz gerekli görürse MRG yapılabilir. Gebe hastalara paramanyetik kontrast madde verilmemelidir.
Emziren kadınlarda kontrastsız MRG incelemesi yapılmasında sakınca yoktur. Kontrastlı inceleme yapılmış olan emziren kadınlara, ilaç süt ile bebeğe geçtiği için, incelemeden sonraki 24-48 saat süt vermemeleri istenir.
Dövme ve kalıcı makyaj MR görüntülerini bozabilir. Göz farı gibi makyaj malzemeleri metal parçacıkları içerdiği için işlem günü makyaj yapılmamalıdır. İşlem öncesi MR görüntülerini bozabilecek saç tokası, mücevher, gözlük, işitme cihazı, çıkarılabilir diş protezi gibi tüm objeleri çıkarmanız istenecektir. Anahtar, bozuk para, cüzdan ve kredi kartları da soyunma odasında bırakılmalıdır. Üzerinizde görüntü kalitesini bozacak cisimlerin kalmadığından emin olmak için giysilerinizi çıkarıp önlük giymeniz istenebilir.
MRG'den önce ne yapmanız gerekir?
Genel olarak MRG çekimi özel bir hazırlık gerektirmez. Ancak abdomen MRG için 6-8 saat açlık sonrası gelmeniz tavsiye edilir. Aksi söylenmediği takdirde devamlı kullandığınız ilaçları almanızda sakınca yoktur. Gelmeden önce yukarıda belirtildiği üzere metal kısımlar içeren giysileri tercih etmemeniz önerilir çünkü bu durumda hastane önlüğü giymeniz istenebilir.
MRG incelemesi ne şekilde yapılacak ve neler hissedeceksiniz?
MRG teknisyeni sizi MRG odasına aldıktan sonra hareketli bir masaya teknikerin belirttiği şekilde uzanmanız istenecektir. İncelenmesi istenen vücut bölgesi silindir şeklindeki cihazın orta kısmına gelecek şekilde pozisyon verildikten sonra gerekli durumlarda sinyali almak için geliştirilmiş, sargı şeklindeki anten üzerinize yerleştirilebilir. Bu sargı sizi rahatsız etmeyecek şekilde tasarlanmıştır. İnceleme sırasında takırtı tarzında gürültü duyacaksınız.
Bu gürültüyü azaltmak için, müzik yayını da verilebilen kulaklıkları takabilirsiniz. Çekim sırasında tekniker konsoldan sizi izler ve herhangi birşey söylediğinizde sizi duyabilir, yani dışarısı ile iletişim sağlanmaktadır. İncelenen vücut bölgesinde bir ısı hissetmeniz normaldir, ancak rahatsız edici boyutta olursa teknikere bildirilmelidir. Sizden istenen hareketsiz bir şekilde kalmanızdır. Bazı hastalar bunu rahatsız edici bulurlar ancak çekimin tamamlanabilmesi için görüntülerin hiç hareket yok iken alınması şarttır.
Bazı özel çekimlerde nefes tutmanız istenebilir. İstenen inceleme türüne göre MRG çekimi süresi değişebilir. Yaklaşık olarak ne kadar süreceği çekim öncesinde tahmin edilebilmekle birlikte bu süre hastadan hastaya da değişebilir. Bazı çekimler direkt olarak, bazı çekimler de ihtiyaç duyulduğu anda kontrastlı olarak yapılmaktadır. Bu durumda kolunuzdan açılan damar yolundan gadolinyum içeren kontrast madde verilir ve bu şekilde görüntüler elde edilir.
